استرس چیست؟ 

استرس، اصطلاحی است که در طی سالیان متمادی فاقد یک تعریف مشخص بوده و به طور کلی بیشتر به عنوان توصیفی برای پاسخ یا واکنش افراد به یک عامل استرس‌زا، استفاده شده است.   

به بیانی دیگر «استرس روند واکنش‌هایی است که یک فرد به رویدادهایی نشان می‌دهد که تعادل وی را بر هم می‌زنند و توانایی او برای مقاومت را تحت فشار قرار داده یا از قدرت مقاومت وی فراتر می‌روند.» بنابراین استرس تجربه رویدادهایی است که آنها را برای سلامت جسمی یا روحی خود خطرناک می‌دانیم. 

به همین ترتیب استرس، فشارها یا الزاماتی است که به انسان‌ها تحمیل می‌شوند تا آنها خودشان را با محیط اطراف سازگار سازند، و این یک واقعیت در زندگی است. روانشناسان عقیده دارند که ممکن است ما برای زنده ماندن به مقداری استرس نیاز داشته باشیم، مقداری که بتواند ما را فعال، هوشیار و پرانرژی نگه‌ دارد. اما وقتی مقدار استرس به سطحی می‌رسد که توانایی مقابله با آن مختل می‌شود حالتی به وجود می‌آید که در انگلیسی distress نام دارد. در این حالت، درد و رنج روانی یا جسمی احساس می‌شود. 

بنابراین هر عاملی که به بدن فشار غیر طبیعی وارد کند و باعث شود که واکنش اضطرابی در بدن ایجاد شود استرس نام دارد؛ که در نهایت موجب درگیری اعصاب و بالارفتن ضربان قلب شده و گرفتگی عضلات بدن و‌ بالا رفتن فشار خون را سبب می‌گردد. تمامی این واکنش‌های ایجاد شده جهت مقابله با استرس بروز پیدا می‌کنند و به آنها واکنش هوشیاری گفته می‌شود؛ که ابتدایی‌ترین مرحله استرس به شمار می‌روند. این واکنش‌ها اگر تحت کنترل قرار گیرند مشکلی برای شخص ایجاد نمی‌کنند. 

مراحل استرس 

اساساً استرس با چگونگی مقاومت ما در برابر محرک‌هایی ارتباط دارد که ما را تحت تاثیر خود قرار می‌دهند.  این عوامل و محرک‌ها می‌توانند درونی یا بیرونی باشند و مقاومت ما هم می‌تواند به صورت بیرونی و با کمک دیگران، یا با نیروی درونی خودمان صورت بگیرد.  

هنگامی که  ما توسط یک عامل تحت فشار قرار می‌گیریم، استرس به وجود می‌آید. هرچه این فشار بیشتر باشد، استرس نیز بیشتر خواهد بود؛ با این‌حال، عامل درونی بسیار بیشتر از عامل بیرونی بر استرس تاثیرگذار است. به طور مثال اگر شخصی، یک فردِ دیگر را دنبال کند و او را بترساند، موضوع مهم این است که آن فرد دوم از درون،‌ نسبت به آن رویداد چه واکنشی دارد. زیرا واکنش درونی فرد مهم‌تر از سختی و بزرگیِ آن اتفاقی که افتاده، می‌باشد.  

اگر فرد نتواند استرس خود را کنترل کند، استرس او به مرحله دوم می‌رود و بدن از غده فوق کلیوی کمک می‌گیرد برای کنترل و بالا بردن مقاومت بدن در برابر استرس، و شروع به ترشح مقدار زیادی از هورمون کورتیزول می‌کند.  

مرحله سوم مرحله‌ای می‌باشد که فرد دیگر قادر به کنترل استرس نیست و هورمون کورتیزول هم برای او کفایت نمی‌کند. در این حالت ممکن است انواع بیماری‌ها به او هجوم آورند و موقعیتی خطرناک است. 

با ما همراه باشید تا در مقاله هفته آینده در باب اضطراب و تفاوت آن با استرس صحبت کنیم و منبعی  در باب شفای درون و پیشگیری از بالا رفتن مراحل استرس، به شما عزیزان معرفی کنیم. 

آرامی و قوت خداوند با شما. 

نویسنده: بهار 

منابع:  

کتاب زمینه روانشناسی اتکینسون و هیلگارد 

و بر اساس تعالیم نظام DSM5