حسادت، یکی از مشکلات اساسی رشد اجتماعی است. احساسات منفی مانند خشم، حسادت، تحقیر کردن، رقابت، پیش‌داوری، قضاوت و طمعِ بیش از حد می‌توانند روابط بین فردی را تیره کنند و حتی همزیستی مسالمت‌آمیز را غیر ممکن سازند.  

حسادت، یک احساس پیچیده است که اغلب با رنجش، خشم، خصومت و تلخی همراه است. هر شخصی در مقطعی، حسادت را تجربه می‌کند، اما این احساس می‌تواند ناسالم شود و بر روابط افراد تأثیر منفی بگذارد، و شدت آن نیز می‌تواند متغیر باشد. حسادت در اندازه‌ای که مشخص کنندهٔ اولویت‌های ما باشد، یک احساس طبیعی انسانی است، اما حسادت غیرعادی، ما یا دیگران را در معرض خطر قرار می‌دهد. به طوری که حسادت شدید در روابط می‌تواند منجر به بدبینی، عیب جویی، بی‌اعتمادی، پارانویا، سوء‌استفاده، عصبانیت مداوم، توهین کلامی یا حتی خشونت فیزیکی شود، و به راحتی می‌تواند شادی و انگیزهٔ فرد مقابل را از بین ببرد. بنابراین لازم است که بسیار هوشیارانه مراقب این واکنش منفی باشیم.  

سلامت جسم و روان 

دانشمندان در مورد ارتباط بین حسادت و مناطق مختلف مغز، باور دارند که هنگامی که حسادت می‌ورزیم، ، بخش‌هایی از پیشانی ما فعال می‌شوند. این بخش‌های مغز، نقش مهمی در تنظیم کارکرد‌های عاطفی و عملکردهای اجتماعی ما دارند. مطالعات بیشتر نشان داده‌اند که اگر قسمت‌هایی از مغز که در سمت چپ پیشانی قرار دارند ، تحریک شوند؛ فرد حسادت بیشتری بروز می‌دهد. 

احساس حسادت، باعث استرس می‌شود و مغز را وادار به ترشح هورمون‌های استرس می‌کند، که علاوه بر این که ممکن است عامل اختلالات روانی مانند افسردگی شوند، می‌توانند بر سلامت مغز، معده، چشم و قلب او نیز تأثیر منفی بگذارند.  

حسادت، دلیلِ اولیهٔ بیولوژیکی ندارد؛ شخصیت فرد حسود به مرور زمان و در اثر اتفاقاتی که در زندگی او رخ می‌دهد، شکل می‌گیرد. معمولا افراد حسود، شناخت فردی اشتباهی داشته‌اند و اغلب آنها در محیطی بزرگ شده‌اند که انجام خواسته‌ها و علایق دیگران مهم‌تر از علایق فردی خودشان بوده است. 

این افراد، معمولا موقعیتی برای شناخت علایق خود نداشته‌اند. در حالت کلی این مشکل، ریشه در کودکی فرد و عوامل محیطی دارد. افراد حسود همواره در مورد زندگی دیگران، مفروضات مبالغه آمیزی دارند. این افراد اغلب مشکلات و سختی‌های دیگران را نادیده می‌گیرند و تصویر غلطی از زندگی خود و دیگران دارند. 

فضای مجازی 

جامعه شناسان، متوجه گرایش زیادی به ناراحتی در افرادی شده‌اند که به شدت در رسانه‌های اجتماعی درگیر هستند. یک نظریه نشان می‌دهد که هر چه بیشتر درگیر اتفاقات خوب زندگی دیگران باشیم، وقتی همان چیزها در زندگی ما اتفاق نمی‌افتند، از زندگی خود ناراضی‌تر می‌شویم. نارضایتی می‌تواند شروع رشک و حسد باشد. در فضای مجازی، غالباً لایه‌هایی از زندگی افراد به نمایش گذاشته می‌شود که دور از واقعیت‌ هستند، و حسادت از دروغ‌هایی تغذیه می‌شود که در افکار ما رخنه می‌کنند. این دروغ‌ها باید شناسایی و رد شوند. 

ایمان مسیحی 

حسادت، نوعی غم و اندوه در برابر آنچه دیگران دارند و ما نداریم، است؛ که این غم و اندوه، می‌تواند متعاقباً منجر به خشم گردد. در واقع حسادت، به رنجیدن از برکت و خوشبختیِ دیگران مربوط است؛ که همهٔ اینها نقطهٔ مقابل عشق هستند. قانون عشق ما را به سمتی می‌برد که نه تنها از خوشحالیِ همسایهٔ خود ناراحت نباشیم، بلکه شاد شویم. علاوه بر این، چنین نگرشی تناقض مستقیم با روحیهٔ همبستگی و همدلی دارد که باید مشخصهٔ  تمامی بشر و به ویژه اعضای جامعه مسیحی باشد. 

ریشه‌های حسادت و رشک، به ناتوانی فرد در درک آنچه خداوند در زندگی‌ خود او انجام داده و فقدان شکرگزاری مرتبط است. دلایل دیگر می‌تواند مقایسه کردن مداوم خود با دیگران، عزت نفس پایین و میل به مورد توجه قرار گرفتن، باشد.  

در هر حال، درک چیستی حسادت، و شناخت آن، می‌تواند به شکل‌گیری نحوه واکنش ما به آن کمک کند و راه رفتن ما، با خدا را تقویت نماید. 

«در حدود ساعت یازدهم نیز بیرون رفت و باز چند تن دیگر را بی‌کار ایستاده دید. از آنان پرسید: ”چرا تمام روز در اینجا بی‌کار ایستاده‌اید؟“ پاسخ دادند: ”چون هیچ‌کس ما را به مزد نگرفت.“ به آنان گفت: ”شما نیز به تاکستان من بروید و کار کنید.“» مَتّی ۶:۲۰-۷

همانطور که در حکایت کارگران تاکستان می‌خوانیم، این سخنان را صاحب زمین با سخاوتمندی می‌گوید. او صبح زود، و سپس در ساعت نه ظهر، ساعت سه و در نهایت در ساعت پنج، کارگرانی را برای تاکستان خود استخدام کرد. اما در پایان روز به تمام کارگران، همان دستمزد روزانه را داد که گویی همهٔ آنان از صبح زود کار کرده‌اند. کارگرانی که ابتدا شروع به کار کرده بودند، ناراحت شده و پرداخت دستمزدی برابر با خودشان، به آنانی که تنها یک ساعت کار کرده‌اند، را عملی ناعادلانه دانستند و لب به شکایت گشودند. اما صاحب زمین به آنان گفت: «آیا حق ندارم كه با پول خود مطابق میل خود عمل كنم؟ چرا به سخاوت من حسادت می‌کنی؟’» متّی ۱۵:۲۰ 

خداوند، در رحمت خود، فراتر از درک ما سخاوتمند است. در حالی که ما، غالباً در حال بررسی هستیم که آیا سهم خود را به دست آورده‌ایم؟ و خود را با دیگران مقایسه می‌کنیم. تمایل ما به فزون طلبی سبب می‌گردد که با دیدن موفقیت دیگران یا برکاتی که دریافت می‌کنند، به آسانی حسادت ورزیم. 

علاج حسادت، سخاوت قلبی است. نه صرفاً سخاوتِ مالی، بلکه محبتی حقیقی داشتن به دیگران و شاد بودن نسبت به برکاتی که آنان دریافت می‌دارند. 

با ما همراه باشید تا در هفته‌های آتی، بیشتر در باب این واکنش، و جنبه‌های مثبت و منفی آن با هم تعمق کنیم. 

نویسنده: بهار 

منابع: کلام خدا، تعالیم کلیسا و دروس روانشناسی