در ادامه‌ی نوشتار قبل، ابتدا با هم نگاهی کوتاه خواهیم داشت به برخی از عوامل تاثیرگذار در اختلالات رفتاری کودکان.

به غیر از موضوعات: وراثت، اثرات دوران بارداری مادران، مشکلات زایمان و نارس بودن نوزاد و نارسایی‌های بدو تولد، عواملی وجود دارند که در ایجاد اختلال‌های رفتاری کودکان موثر هستند. عواملی مانند:

بد رفتاری با کودک و رسیدگی نکردن به او

کودکان نیاز به مراقبت و محبت دارند و لازم است که در محیطی امن زندگی کنند. زیرا امنیت خاطر، از عواملی است که سبب رشد مطلوب کودک می‌شود. محیط پر تشنج خانه و والدین عصبی و پرخاشگر که مدام و بدون دلیل باعث آزار و اذیت کودک خود می‌شوند، و نسبت به نیازهای او بی‌تفاوت هستند، سبب می‌گردد که کودک از نظر رفتاری، عاطفی و روانی، رشد سالم و طبیعی نداشته و در سازگاری با محیط ناتوان باشد.

تجربه‌های اجتماعی زیان‌آور در دوران کودکی

کودکان طی فرایند رشد خود با تجربه‌های زیادی آشنا می‌شوند. این تجربیات به کودک می‌آموزد تا با مسائل و مشکلات محیط پیرامونش چگونه برخورد کند. اگر این تجربیات مفید و سازنده باشند، به او توانایی برخورد درست و منطقی با مشکلات را می‌دهند. اما اگر زیان‌آور و مخرب باشند، باعث می‌شوند که کودک به اختلال‌های رفتاری یا روانی مبتلا گردد.

کشمکش‌ها و فشارهای خانوادگی

مشکلات موجود در روابط خانوادگی، از مهم‌ترین مسائلی است که در ایجاد اختلال‌های دوران کودکی نقش دارند، زیرا کودکان در برابر مشکلات عاطفی، نزاع‌های خانوادگی، طرد شدن و خشونت، حساس بوده و روی رشد سالم آنها اثر منفی می‌گذارد.

(و عوامل دیگر که برای کسب آگاهی بیشتر می‌توانید، منابع ذکر شده در این مقاله و یا کتب مربوطه دیگر را مطالعه بفرمایید، و در صورت مشاهده‌ی رفتاری غیر طبیعی در فرزند خود، بهتر است به روانشناس کودک مراجعه کنید.)

کتاب مقدس

کلام خدا می‌فرماید:

««پدر و مادر خود را احترام کن تا عمر تو در سرزمینی که به تو می‌دهم طولانی شود.» خروج ۱۲:۲۰

همان‌طور که حکم خدا به فرزندان می‌فرماید که به پدر و مادر خود احترام بگذارند، وظایف متقابلی نیز وجود دارد که والدین در قبال فرزندان خود دارند. والدین موظف هستند که فرزندان خود را با حقایق ایمان و چگونگی زیستنِ آن آشنا یا به نوعی تربیت کنند. در این‌صورت فرزندان از دوران کودکی وفاداری و اعتماد به خدا را می‌آموزند و چنانچه والدینْ خود نیز در ایمان و وفاداری الگوی مناسبی برای فرزند خود باشند، در تبدیل این حقایق به عمل و اصول اخلاقی آنها بسیار مؤثر خواهند بود.

ما نمی توانیم باعث شویم که فرزندانمان کتاب مقدس را دوست بدارند. غیر از روح القدس، هیچ‌کس نمی‌تواند به ما قلبی با شوق برای کلام خدا عطا کند. اما می‌توانیم باعث شویم که فرزندان با کتاب مقدس آشنا شوند؛ و با این حال، بدانیم که آنها نمی‌توانند با این کتاب پر برکت، خیلی زود و خیلی کامل آشنا شوند. داشتن دانش ذهنی از کتاب مقدس، پایه و اساس همه جنبه‌های ایمان است. کسی که به خوبی در آن رشد کرده باشد، به طور کلی نمی‌تواند به یک فرد متزلزل تبدیل شود و با هر بادی از سوی عقاید جدید، به سمت آنها کشیده شود.

بنابراین، مراقب آنچه مقابل یک کودک انجام می‌دهیم، باشیم. ضرب‌المثلی است که می‌گوید: «کسی که مقابل یک کودک گناه می‌کند، دو برابر گناه کرده است.» بکوشیم تا در خانواده‌ی خود و اجتماعِ بزرگ‌تر، یک نمودِ واقعی از عیسی مسیح، باشیم. یک نمونه‌ی بارز از احترام به کلام خدا، احترام به دعا، احترام به فیض، و احترام به احکام خدا باشیم. در گفتار، خلق و خو، سعی و کوشش، اعتدال، ایمان، نیکوکاری، مهربانی و محبت، فروتنی و بخشش نمونه باشیم. تصور نکنیم که فرزندان آنچه را که در ما نمی‌بینند، انجام می‌دهند. ما الگوی تصویری آنها هستیم، و آنها آنچه را که ما هستیم، تقلید می‌کنند.

ممکن است آنها دلیل و منطق و توضیحات ما، دستورهای خردمندانه و نصیحت‌های خوب ما را متوجه نشوند، اما چگونگی زندگی کردن ما را متوجه می‌شوند. کودکان مشاهده کننده‌های خیلی سریعی هستند، آنها خیلی سریع در دیدنِ ریاکاری، خیلی سریع در فهمیدن اینکه ما واقعا چه فکر می‌کنیم و چه احساسی داریم، و خیلی سریع در مطابقت پیدا کردن با همه شیوه‌ها و عقاید ما هستند. کسی که آنچه را که خودش انجام نمی‌دهد، به فرزندش آموزش می‌دهد، در واقع در حال انجام دادن کاری است که هرگز پیش نخواهد رفت. بنابراین، پدر یا مادری که بدون بودن یک الگوی خوب، سعی در آموزش فرزندش دارد، گویی بنایی را با یک دست می‌سازد و با دست دیگر خراب می‌کند.

ما به عنوان والدین می‌توانیم در مواقع رنج و شادی، اجازه دهیم فرزندانمان شاهد رابطه‌ی ما با خدا باشند. در زمان صرف غذا و هنگام خواب، شکرگزاری‌های ما را ببینند و بگذاریم روز به روز بیشتر بدانند که چگونه به خداوند در هر حالی وابسته هستیم.

با ما همراه باشید تا در بخش سوم این مقاله با هم نگاهی داشته باشیم به بخش‌هایی از تعلیم کلیسا در باب فرزند و والدین.

نویسنده: بهار

منابع:

کلام خدا و تعالیم پدران کلیسا

وظایف والدین. جان کارلس ریل

مشاور روانشناسی خانواده. محمدرضا دژکام