ریاکاری، از واژهٔ Hypokrites یونانی به معنی ادا، تظاهر و تزویر گرفته شده و ریشهٔ تمام مشتقات آن به مفاهیم قضاوت و ارزیابی باز می‌گردد. ریاکار در یونان باستان اصطلاحی تکنیکی بوده که گاه برای هنرپیشه‌هایی که در صحنه ایفای نقش می‌کردند به کار می‌رفته است. ریاکار همچون بازیگری است که در برابر مردم، خود را پارسا و زاهد نشان می‌دهد، در حالی که قدمی در آن مسیر برنمی‌دارد (ولو اینکه گاهی با شکست مواجه شود).
سنت توماس آکویناس، در خطابه‌ای که پس از مراسم عشای ربانی در سال ۱۲۷۱ ایراد کرد، توصیه‌هایی در باب ریاکاری ارائه داده است. او با ذکر هشدار مسیح که فرمود: «از پیامبران دروغین برحذر باشید. آنان در لباس گوسفندان نزد شما می‌آیند، امّا در باطن گرگان درّنده‌اند.» (مَتّی ۱۵:۷)، برای احتیاط در برابر ریا استفاده کرده و ادامه می‌دهد: «زیرا ریاکاری مخفیگاه انبیای دروغین است». در ادامه او به نکته‌ای اشاره می‌کند که شاید بتوان به راحتی از آن غافل شد: «مشکل این نیست که آنها در لباس گوسفند هستند، بلکه این است که آنان گرگ‌های درنده هستند.» و نیز می‌گوید: «گوسفندان مسیح نباید از لباس خود بیزار شوند، حتی اگر گرگ‌ها خود را با آن بپوشانند.»
ما می‌دانیم که عیسی خود را شبان نیکو می‌نامد و می‌گوید: «من شبان نیکو هستم. شبان نیکو جان خود را در راه گوسفندان می‌نهد.» «گوسفندان من به صدای من گوش فرا می‌دهند؛ من آنها را می‌شناسم و آنها از پی من می‌آیند.» (یوحنا ۱۱:۱۰ و ۲۷، و پولس رسول در مورد نیاز ما به پوشیدن لباس مسیح می‌گوید: «و همهٔ ما که تعمید گرفته‌ایم، جزئی از وجود مسیح شده‌ایم و مسیح را پوشیده‌ایم.» (غلاطیان ۲۷:۳)، و ما را فرا می‌خواند تا «بلکه عیسی مسیحِ خداوند را در بر کنید و در پی ارضای امیال نَفْس خود مباشید.» (رومیان ۱۴:۱۳)
اگر گله مسیح هستیم باید در لباس گوسفند باشیم. توماس آکویناس می‌گوید: «گوسفندان مسیح با شیوه‌ای چهارگانه ملبس شده‌اند، که شامل لباس عبادت، عدالت، توبه و بی‌گناهی می‌باشد.»
دو موضوع مهم در این بینش وجود دارد. اولاً، اگر می‌بینیم که اشخاص ریاکار آنچه را که موعظه می‌کنند انجام نمی‌دهند، باید بنا بر توصیه‌های مسیح، از تعالیم گوسفند‌وار آنها پیروی کنیم و نه از رفتار گرگ‌وارشان. دوم، وقتی در زندگی خود شکافی بین عملکرد و گفتار خود پیدا می‌کنیم، بخشی که لازم است اصلاح شود عملکرد ما است. ما نباید آن را بهانه‌ای برای از تن بدر آوردن جامهٔ گوسفندی خود بدانیم، بلکه باید به‌عنوان فرصتی بدانیم که با تسلیم روح خدا بودن، اجازه دهیم تا ما را به گوسفندی تبدیل کند که لازم است باشیم.
سنت آگوستین نیز در تفسیر خود بر موعظه بالای کوه، به همین نکته اشاره می‌کند. عیسی به ما هشدار می‌دهد که همچون ریاکاران صدقه ندهیم (متی ۱:۶-۴)، یا مانند آنها دعا نکنیم (آیه ۵-۶) و نیز چون آنان روزه نگیریم (آیه ۱۵-۱۷). اما او به ما نمی‌گوید که این کارها را انجام ندهیم.
در واقع، او دستورالعمل‌هایی صریح می‌دهد که هنگامی که «صدقه می‌دهی»، «عبادت می‌کنی» و «روزه می‌گیری» چگونه باید باشی. بنابراین، مشکل در اعمال ظاهری ریاکاران نیست، بلکه در این است که چنین اشخاصی صرفاً در ظاهر مسیح را بر تن کرده‌اند. فرق مقدسین با ریاکاران در این نیست که یک گروه لباس میش می‌پوشند و گروه دیگر نمی‌پوشند. بلکه در این است که یک گروه در باطن نیز میش هستند در حالی که گروه دیگر “در باطن گرگ‌های درنده هستند” (متی ۱۵:۷).
کلام خدا می‌گوید: «ای مرد، او تو را از آنچه نیکوست آگاه ساخته است؛ و خداوند از تو چه می‌طلبد، جز آنکه انصاف را به جای آری و محبت را دوست بداری، و با فروتنی در حضور خدایت سلوک کنی؟» میکاه ۸:۶
شاید در گذشته گناهانی داشته‌ایم که بابت آنها خجل هستیم، و شاید گناهانی هست که هنوز به مبارزه برای رهایی کامل از آنها ادامه می‌دهیم، با این‌حال اگر در مسیر تقدس، انصاف را به جای می‌آوریم، تحت هدایت روح خدا، محبت مسیح را زندگی می‌کنیم و با فروتنی با خدا قدم برمی‌داریم، در این صورت، لازم است خدا را شاکر باشیم و بگذاریم او از شکست‌هایمان استفاده کند تا ما را نسبت به دیگران فروتن و مهربان نگه دارد.
با این حال اگر به این نتیجه رسیدیم که در حال ریاکاری هستیم، درک اینکه چرا به آن سو رفته‌ایم برایمان مفید خواهد بود. کدام قسمت‌های قلب ما هنوز تبدیل نشده است؟
بهتر است سخنان عیسی را در دل خود جای دهیم: ««من تاک هستم و شما شاخه‌های آن. کسی که در من می‌ماند و من در او، میوۀ بسیار می‌آورد؛ زیرا جدا از من، هیچ نمی‌توانید کرد. » (یوحنا ۵:۱۵)، اگر می‌خواهیم میوه به بار آوریم، باید عمیق‌تر در مسیح بمانیم، سعی نکنیم صرفاً با تلاش‌های بی‌دریغ خود ثمر به بار آوریم. بلکه سهم خود را انجام داده و در اطاعت اجازه دهیم خدا در ما عمل کند.
همانطور که اشاره شد، ریاکار، همچون یک بازیگر، نقشی را بازی می‌کند که حقیقتِ خودش نیست. او به خدا، خودش و دیگران دروغ می‌گوید. گفتن حقیقت، حتی اگر این باشد که با ریا دست و پنجه نرم می‌کنیم، اولین قدم برای رهایی از فریب است. این ما را قادر می‌سازد تا خداوند را بخوانیم، که تنها او قادر است ما را به سوی عدالت، ایمان، عشق و راستی هدایت کند.
ریاکاری گناهی جدی است، و با کامل نبودن در مسیح تفاوت دارد. امثال سلیمان به ما می‌گوید: «زیرا شخص درستکار حتّی اگر هفت بار هم بیفتد، باز برمی‌خیزد، ولی اشخاص بدکار، گرفتار بلا شده سرنگون می‌گردند.» (امثال ۱۶:۲۴)، پس افتادن و برخاستنِ دوباره، نشان ریاکاری نیست، بلکه نشان مرد صالح است.
بهتر است که فضیلت راستگویی را بپذیریم، ضعف‌ها و گناهان خود را بشناسیم، به آنها اعتراف کنیم و فیض مسیح را بطلبیم که از درون و بیرون لباس گوسفندان او را بر تن کنیم.
نویسنده: بهار
منابع:
کتاب مقدس، تعالیم کلیسا و آموزه‌هایی از:
Joe Heschmeyer، دکتر غلامحسین معتمدی و دکتر آذرخش مکری
بسیار تأثیرگذار و آموزنده بود.
ممنون از خدمت مبارکتون.
برکت و رحمت خداوند باشما🙏🏼✝️